Mọi người đều biết Đức Giáo Hoàng Phanxicô là vị Giáo hoàng người Châu Mỹ Latinh đầu tiên. Ít được biết đến hơn, ngài là người Kitô hữu đầu tiên từ bên ngoài châu Âu trở thành Giáo hoàng trong suốt 13 thế kỷ.
Trước Đức Phanxicô, Đức Grêgôriô III (Giáo hoàng từ năm 731 đến năm 741) là vị Giáo hoàng cuối cùng không phải người thuộc châu Âu. Có năm vị Giáo hoàng người xứ Syria trước ngài.
Trước Đức Phanxicô, Đức Grêgôriô III (Gregory III) là vị Giáo hoàng cuối cùng không phải là người thuộc châu Âu — và là một
trong năm vị xứ Syria từng được
mệnh danh là người kế vị Thánh
Phêrô trong
lịch sử Kitô giáo.
Vị Giáo hoàng người xứ Syria đầu tiên (và
vị Giáo hoàng thứ mười một
trong lịch sử Giáo Hội) là Thánh
Anicetô (St. Anicetus). Sinh ra tại thị trấn
Emesa thuộc xứ Syria (ngày nay là
Homs), ngài đã trị vì trong 11
năm, từ 155 đến 166. Theo Thánh
Irênê, ngài đã xác nhận cách rõ ràng việc cử hành Lễ
Phục Sinh vào các ngày Chúa Nhật cho người Công giáo Rôma – nhưng vẫn cho phép Giáo đoàn Smyrna kỷ
niệm biến cố này vào ngày 14 tháng Nisan (tháng đầu tiên của mùa
xuân theo lịch Do Thái), bất kể ngày này là ngày nào trong tuần. Cuốn Liber Pontificalis (sách
ghi chép về tiểu sử các Đức Giáo hoàng từ thời thánh Phêrô đến thế kỷ 15) cũng nói rõ rằng Đức Anicetô cấm các linh mục để tóc dài,
có lẽ là để phân biệt họ với
những người dị giáo theo
thuyết Ngộ đạo vốn
thực hành như
vậy.
Năm thế kỷ sau, năm 685, Đức Gioan V (John V) đã được chỉ định làm Giáo hoàng. Sinh ra tại Antiôkia (Antioch), ngài có một triều đại giáo hoàng ngắn ngủi nhưng khá sung
mãn về mặt chính trị: ngài qua đời trên
giường của mình sau khi lên ngôi giáo hoàng chưa đầy một năm. Là người đầu tiên
có nguồn gốc từ phương
Đông trong số 10 vị giáo hoàng liên
tiếp trước đó, ngài đã tìm được cách để hòa giải thành phố Rôma với Đế quốc Byzantine, phê chuẩn các hiệp
ước hòa bình giữa người Hy Lạp và Ả Rập, tăng cường các nguồn lực kinh tế do
chính quyền Kitô giáo quản lý, và bổ
nhiệm các giám mục người Rôma ở các đảo khác nhau thuộc Địa Trung Hải.
Hai năm sau, vào năm 687, Thánh Sergiô I (St. Sergius I) đã được bổ nhiệm làm Giáo hoàng, do đó trở thành giám mục
người xứ Syria thứ ba của Rôma.
Cũng được sinh ra ở Antiôkia, ngài được cho là đã đưa kinh Lạy Chiên Thiên Chúa (Agnus Dei) vào trong Thánh Lễ, và thiết lập Lễ Nến (Candlemas), được mừng vào ngày 2
tháng 2, nhằm kỷ niệm chuyến viếng thăm của Đức Trinh Nữ
Maria đến Giêrusalem để dâng Chúa Giêsu là con đầu
lòng của mình. Mặc dù sinh ra ở
Palermo (Sicily), nhưng Đức Giáo Hoàng Sergiô I lại thuộc một gia
đình người xứ Syria.
Vi Giáo hoàng người xứ
Syria đầu tiên (và vị Giáo hoàng thứ mười một trong lịch sử Giáo Hội) là Thánh
Anicetô.Cuốn Liber Pontificalis cũng nói rõ rằng Đức Anicetô cấm các linh mục
để tóc dài, có lẽ là để phân biệt họ với những người dị giáo theo thuyết Ngộ
đạo vốn thực hành như vậy. Public Domain
Bảy năm sau khi ngài qua
đời, Ngai toà của Thánh Phêrô lại một lần nữa được chiếm giữ bởi một người xứ
Syria, Đức Sisinniô (Sisinnius), sinh ra ở Syria vào năm 650 và
được bầu làm Giáo hoàng vào năm 708. Cương vị Giáo hoàng của ngài là một trong
những cương vị ngắn ngủi nhất trong lịch sử Kitô giáo: ngài chỉ trị vì 21 ngày,
và chủ yếu được nhớ đến vì đã gây quỹ để khôi phục các bức tường Rôma – một
cuộc trùng tu được thực hiện bởi Đức Grêgôriô II (Gregory II) vài năm sau đó.
Sau khi qua đời, Đức
Sisinniô đã được một người xứ Syria khác thay thế: Đức Constantinô I
(Constantine I). Một số nhà sử học tin rằng các ngài là anh em của nhau.
Sinh ra tại thành phố cổ Tyre (hiện nay là Lebanon, nhưng vẫn còn là một phần
thuộc Nhà Rashidun (Rashidun Caliphate) của xứ Syria), ngài đảm nhận cương vị
giáo hoàng từ năm 708 đến năm 715. Ngài là người có cuộc viếng thăm trong tư
cách Giáo hoàng cuối cùng đến vùng Constantinople mãi cho đến năm 1967, khi
Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI (Paul VI) thực hiện một chuyến Tông du đến Istanbul,
Ephesus và Smyrna.
Đức
Grêgôriô III (Gregory III) là
người cuối cùng trong danh sách các Đức Giáo hoàng thuộc xứ Syria. Sinh ra ở
Syria trong thời kỳ của Nhà Umayyad (Umayyad Caliphate), ngài làm Giáo hoàng từ
năm 731 đến năm 741. Ngài là vị Giáo hoàng cuối cùng từ một quốc gia không
thuộc châu Âu cho đến khi Jorge Mario Bergoglio, Đức Giáo Hoàng Phanxicô người
Argentina, được tôn phong vào năm 2013.
Những
hình ảnh dưới đây mang đến vẻ đẹp cổ kính của các nhà thờ bị “lãng quên” ở xứ
Syria ngày nay.
Qalb
Lozeh
Nằm trong ngôi làng có một
thời trù phú là Qalb Lozeh, nhà thờ này có niên đại từ năm 460, thuộc Chính
quyền Idlib, là một trong những nhà thờ được bảo tồn tốt nhất từ thời kỳ đầu
của Đế quốc Byzantine. Được biết đến là “tổ tiên” của Nhà thờ Đức Bà Paris, nhà
sử học và nhà thám hiểm nghệ thuật Gertrude Bell vào đầu những năm 1900 đã xem
Qalb Lozeh là ngôi nhà thờ đầu tiên theo phong cách Romanesque. Bà khẳng định
rằng “vẻ đẹp thuần khiết và giản dị của Romanesque được sinh ra ở Bắc Syria.”
© Bertramz |Wikipedia|CC BY-SA
3.0
Những
ẩn sĩ của Thánh Simeon (St. Simeon Stylites)
Có niên đại từ thế kỷ thứ
5, Nhà thờ Những ẩn sĩ của Thánh Simeon được xây dựng theo lệnh của Hoàng đế
Byzantine để kỷ niệm cuộc đời của Thánh Simeon, một ẩn sĩ đã dành phần lớn cuộc
đời mình sống trên một cột cao 10 feet (stylus, trong Tiếng Hy Lạp) và
rao giảng cho đám đông tín hữu hai lần một ngày. Địa điểm này đã từng là nơi
tọa lạc của một khu phức hợp tu viện với bốn nhà thờ được xây dựng ở mỗi bên
của một sơ đồ hình chữ thập, với một hình bát giác ở trung tâm đánh dấu nơi có
cây cột Thánh Simeon. Ngày nay, chỉ còn lại ngôi nhà thờ, với những gì còn sót
lại của hàng cột.
© BERNARD GAGNON | CC BY-SA
3.0
Tu
viện thánh Daniel (Monastery of St. Daniel)
Có niên đại từ thế kỷ thứ
6, Tu viện Thánh Daniel được dựng lên và được đặt tên để vinh danh một ẩn sĩ
khác, người đã dành phần lớn cuộc đời mình để cầu nguyện trên đỉnh của một cây
cột. Ngày nay, Thánh Daniel được các Giáo hội Chính thống giáo Đông phương,
Công Giáo Rôma và Công giáo Đông phương mừng kính vào ngày 11 tháng 12.
© Hovic | Flickr CC BY-NC-SA 2.0
Deirouni
Được toạ lạc giữa các địa
điểm Baqirha và Deir Qeita, ngôi nhà thờ có từ thời Byzantine của xứ Deirouni
có lẽ thuộc về một khu phức hợp tu viện rộng lớn hơn. Ngày nay, chỉ còn lại tòa
nhà này với những trang trí chạm khắc bằng đá tinh xảo xung quanh các cửa sổ.
© Frank Kidner | Dumbarton Oaks | CC BY-SA 4.0
Tác
giả: Daniel Esparza Chuyển
ngữ: Phil. M. Nguyễn Hoàng Nguyên(giaophanvinhlong.net
/aleteia.org)
nguồn: conggiao.info
